Trauma to silne, stresujące przeżycie, które może na długo wpłynąć na nasze zdrowie psychiczne i codzienne funkcjonowanie. Wbrew pozorom, trauma to nie tylko efekt dramatycznych zdarzeń, takich jak wypadek komunikacyjny, zagrożenie życia czy śmierć bliskiej osoby. Może być też wynikiem długotrwałego narażenia na stres, np. w wyniku przemocy domowej, mobbingu w pracy lub prześladowania w szkole.
Czym jest trauma i jak wpływa na psychikę?
Trauma psychiczna to odpowiedź organizmu na doświadczenie, które przekracza możliwości naszej psychiki do radzenia sobie z nim. Może to być zarówno jedno, silne zdarzenie, jak i chroniczne narażenie na stres. Objawy traumy psychicznej mogą pojawić się natychmiast po traumatycznym wydarzeniu lub dopiero po pewnym czasie. Zalicza się do nich m.in.:
- obniżony nastrój i depresję,
- trudności z koncentracją,
- napady lęku nawet w pozornie bezpiecznych sytuacjach,
- irracjonalny strach o zdrowie i życie swoje lub bliskich,
- nadmierną emocjonalność lub zamrożenie emocjonalne,
- natrętne, powracające wspomnienia (tzw. flashbacki),
- unikanie miejsc i osób przypominających o traumie,
- zaburzenia snu,
- chwiejność emocjonalną i trudności z kontrolą złości.
To, jak głęboko trauma wpłynie na nasze życie, zależy m.in. od naszej odporności psychicznej oraz od tego, czy i jak szybko otrzymamy odpowiednie wsparcie psychologiczne.
Jak działa mechanizm traumy?
Osoba, która doświadczyła traumy, może reagować na neutralne bodźce tak, jakby były one zagrożeniem. To wynik działania układu nerwowego, który po traumie staje się nadmiernie wyczulony na potencjalne zagrożenia. Taka reakcja to błędne koło. Im więcej bodźców uznajemy za niebezpieczne, tym większą mamy czujność i napięcie. A im większe napięcie, tym silniejsze objawy stresu.
Organizm „uczy się” być w ciągłym stanie alarmowym, co prowadzi do wyczerpania psychicznego, a czasem nawet do rozwoju zespołu stresu pourazowego (PTSD).
Jak poradzić sobie z traumą? 5 skutecznych kroków na początek.
- Uznaj swoje doświadczenie
Nie bagatelizuj tego, co przeżyłeś. Trauma nie zawsze wygląda spektakularnie na zewnątrz, ale jej skutki mogą być bardzo realne. Samo przyznanie się do tego, że coś było trudne i Cię przerasta, to ważny pierwszy krok w kierunku uzdrowienia.
- Zadbaj o poczucie bezpieczeństwa
Przywrócenie poczucia bezpieczeństwa to fundament wychodzenia z traumy. Otocz się ludźmi, którym ufasz. Ogranicz kontakt z osobami, które wywołują w Tobie lęk lub napięcie. Wprowadź rutynę i rytuały, które dają Ci spokój. Nawet drobne rzeczy, jak ciepła herbata wieczorem, mogą być pomocne.
- Naucz się rozpoznawać swoje reakcje
Obserwuj swoje ciało i emocje. Kiedy czujesz, że zaczynasz reagować zbyt intensywnie, spróbuj technik uziemiających, np. skup się na pięciu rzeczach, które widzisz lub poczuj kontakt stóp z podłogą.
- Nie bój się szukać pomocy
Wsparcie specjalisty to klucz. Dobry psycholog lub psychoterapeuta pomoże Ci bezpiecznie przepracować traumatyczne wydarzenia, zrozumieć swoje reakcje i nauczyć się radzić sobie z emocjami. Terapia poznawczo-behawioralna, EMDR czy terapia somatyczna to tylko niektóre ze skutecznych metod leczenia traumy.
- Daj sobie czas
Trauma to rana psychiczna, która potrzebuje czasu, by się zagoić. Nie porównuj się do innych i nie wymuszaj na sobie szybkiego powrotu do „normalności”. Każdy proces zdrowienia jest indywidualny.
Pamiętaj, nie jesteś sam.
Jeśli zauważasz u siebie objawy traumy – nie ignoruj ich. Im wcześniej zaczniesz działać, tym większa szansa, że skutki traumatycznego doświadczenia nie będą Cię paraliżować w codziennym życiu. Pomoc psychologa to nie oznaka słabości, ale dowód siły i troski o siebie. Nie masz wpływu na to, co się wydarzyło ale masz wpływ na to co z tym zrobisz i jak na to zareagujesz. Poradzenie sobie z trudnymi doświadczeniami, może wzmocnić Twoją odporność psychiczną i zbudować siłę na przyszłość.